پیش گفتار :
امروزه مفهوم توسعهٔ متن باز نرم افزار بیش از پیش گسترش یافته است. به طوری که تعداد توسعه دهنده های متن باز در سراسر دنیا افزایش چشمگیری داشته و نرم افزارهای متن باز سهم قابل توجهی از سیستم های محاسباتی عصر نوین را به خود اختصاص داده اند. سرورهای بسیاری از سیستم عامل های متن باز استفاده می کنند و پروژه های علمی و تجاری بسیاری برپایهٔ سکوهای نرم افزاری متن باز مدیریت می شوند.
در این میان، متأسفانه در کشور ما مفهوم و فلسفهٔ توسعهٔ متن باز در میان کاربران به خوبی جا نیفتاده است. شاید بتوان مهم ترین دلیل این امر را، دیدگاه توسعه دهندگان و مصرف کنندگان محصولات نرم افزاری در کشور عنوان کرد. به عبارت دقیق تر ترکیب دو دیدگاه «رایگان است، پس به درد نمی خورد» از سوی کاربران و «کد من با ارزش است، پس آن را قایم می کنم!» از سوی توسعه دهنده ها به نوعی باعث این شده است که نرم افزارهای آزاد و همچنین نرم افزارهای متن باز جایگاه مناسبی در کشور نداشته باشند.
اما پیش از این که تقصیر این نارسایی را گردن مصرف کنندگان و فرهنگ بازار نرم افزار بیندازیم، باید نگاهی به جوامع مجازی متن باز داخلی بیندازیم. توسعه دهنده های متن باز در کشور ما معمولاً به صورت جزیره ای و پراکنده و در پروژه های تکراری و همسان کار می کنند. معمولاً توسعه دهنده های متن باز در کشور ما جوامع متمرکز تشکیل نمی دهند و متأسفانه وقت و انرژی افراد به شکل گسترده ای هدر می رود. البته بیان چنین دیدگاه پررنگ و قاطعانه شاید درست به نظر نرسد. افراد بسیاری هستند که خیلی متمرکز و جامع روی پروژه های متن باز (چه آزاد و چه غیر آزاد) کار می کنند و تولیدات بسیار مفیدی دارند. لکن فرم کاری غالب دوستان توسعه دهنده به همین شکل نیست.
چه باید کرد؟
لزوم اجتماع و تمرکز توسعه دهندگان متن باز به وضوح احساس می شود. مشخصاً جوامع مجازی می توانند نقش بسیار مؤثری در این مورد داشته باشند. در یک سری از نوشته ها سعی خواهم کرد با معرفی جوامع بین المللی توسعه دهندگان متن باز، شما را برای عضویت در این جوامع ترغیب کنم.
شروع به کار :
۱. شما یک توسعه دهندهٔ باتجربه هستید. ایدهٔ بسیار خوبی در یک مورد خاص دارید. ایدهٔ شما می تواند مشکل خاصی را حل کند. با اتکا به تجربهٔ خود، شما مطمئن هستید که یک ایدهٔ تکراری و یا احمقانه ندارید.
۲. اولین کاری که شما انجام می دهید تحقیق در مورد پیشینهٔ کاری انجام شده در آن مورد خاص است. دو حالت پیش می آید. یا کسی قبلا در مورد آن کار مشابهی انجام داده است و یا این که ایده موردنظر اولین بار به فکر شما رسیده است. در حالت اول شما پروژه های متن باز مربوطه را پیدا می کنید و درصورتی که وضعیت فعال داشته باشد در توسعهٔ آن ها مشارکت می کنید. در حالت دوم یک پروژهٔ جدید کلید می زنید و …
۳. تا این جا همه چیز به خوبی پیش رفته است. شما خوشحال هستید و کار خود را شروع کرده اید. اما در صورتی که شما مدیریت یک پروژهٔ متن باز را به عهده داشته باشید قطعاً با مشکلات خاصی مواجه خواهید بود. اولین مشکل این است که چطور دیگران را از کار خود آگاه کنید؟ شما مایل هستید همه پروژهٔ شما را ببینند و از آن استفاده کنند. مشکل بعدی مشارکت در پروژه هست. شما می خواهید دیگران هم در پروژهٔ خود درگیر کنید. مسلماً پدربزرگ شما همیشه ضرب المثل معروف «یک دست صدا ندارد» را به شما آموخته است.
بهترین کاری که می توانید انجام دهید ثبت پروژه تان در یکی از سایت های میزبانی متن باز است. به این ترتیب جامعهٔ فوق العاده بزرگی از توسعه دهنده ها و کاربران حرفه ای متن پروژهٔ شما را می بینند. شما می توانید از آن ها بخواهید که در پروژهٔ شما مشارکت داشته باشند. این سرویس دهنده ها امکانات باورنکردنی در اختیار شما قرار می دهند. هدف اصلی این نوشته معرفی سرویس دهنده های میزبانی پروژه های متن باز و شبکه های اجتماعی توسعه دهنده های متن باز است.
سورس فورج دوست شماست :
قطعاً در اولین سری معرفی پایگاه ها باید نگاهی به سایت sourceforge.net بیندازیم. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که دنبال یک نرم افزار گشته اید و لینک های دانلودی که در سایت های مختلف پیدا کرده اید شما را به سایت سورس فورج راهنمایی کرده اند. سورس فورج یک سرویس میزبانی پروژه های متن باز است. این سرویس توسط گروه Geeknet مدیریت می شود. طبق آمار ارائه شده در فوریهٔ سال ۲۰۰۹ سورس فورج بیش از دومیلیون توسعه دهنده و ۲۳۰ هزار پروژهٔ متن باز را میزبانی می کرده است.
امکاناتی که این سرویس در اختیار شما قرار می دهد قطعاً فراتر از تصور است! از طرف دیگر تمام سرویس های سورس فورج کاملاً رایگان هستند. طوری که شما ممکن است فکر کنید کاسه ای زیر نیم کاسه است.
برای استفاده از sf در ابتدا باید در سایت عضو شوید. روال عضویت کاملاً معمولی است و از طریق ایمیل انجام می شود. بعد از عضو شدن ممکن است بخواهید اولین پروژهٔ خودتان را ثبت کنید. صفحهٔ اصلی برای ثبت اولین پروژه شما را به این آدرس راهنمایی می کند :
در صفحهٔ ثبت پروژه از شما نام و آدرس پروژه پرسیده می شود. در قسمت پایینی می توایند تعدادی از امکانات اولیهٔ پروژهٔ خود را مدیریت کنید. امکانات ارائه شده توسط sf را با جزئیات بیشتری در ادامه بررسی خواهیم کرد.
پس از پذیرفتن آیین نامه، پروژهٔ شما ایجاد می شود. حالا باید اطلاعات بیشتری در مورد پروژه وارد کنید: اجازه نامه، زمینهٔ فعالیت، طبقه بندی، گروه مخاطبین و غیره…
پس از ثبت پروژه شما می توانید از امکاناتی که سورس فورج در اختیار شما قرار می دهد استفاده کنید. بررسی تک تک این امکانات با جزئیات کامل لطف زیادی ندارد. تنها به نام بردن اکتفا می کنم. گزینه هایی که با علامت زده شده اند اجباری هستند. یعنی شما نمی توانید آن ها را در پروژه غیر فعال کنید. بقیهٔ امکانات اختیاری هستند
سیستم پشتیبان گیری : مکانیزمی برای مدیریت پشتیبان گیری کد و باینری های برنامه
مدیریت فایل : ابزاری برای مدیریت فایل های نهایی (انتشار نهایی – deployment/release)
سیستم پیشنهاد کمک رسانی : این سیستم براساس اطلاعاتی که شما در مورد پروژه ثبت کرده اید (زمینهٔ کاری، پیش نیازها، مخاطب پروژه) پروژهٔ شما را به بقیهٔ اعضای سورس فورج که در زمینهٔ مشابهی فعالیت می کنند معرفی می کند! همچنین پروژه های مشابه را به شما پیشنهاد می دهد. به این ترتیب می توانید بیشتر در مورد زمینهٔ کاریتان و کاری که دیگران در این مورد انجام داده اند اطلاعات کسب کنید.
پایگاه دادهٔ MySQL : همانطور که از نامش پیداست، سورس فورج برای هر پروژه یک پایگاه داده می سازد که علاوه بر اطلاعات درونی پروژه، می تواند برای مقاصد مختلفی مثل unit testها، نظرسنجی ها و کاربردهای آماری مورد استفاده قرار بگیرد.
وب سرور : سورس فورج یک سرور HTTP برای هر پروژه ثبت می کند. شما می توانید صفحهٔ وب پروژه تان را در آن قرار دهید.
VHOST : این امکان به شما اجازه می دهد که میزبانی دامنهٔ خود را روی سرورهای سورس فورج منتقل کنید.
گیت : سیستم مدیریت سورس معروف گیت که توسط لینوس تروالدز اختراع شد. این سیستم در حال حاضر یکی از پرطرفدارترین سیستم های مدیریتی است.
اخبار پروژه : امکانی که به شما اجازه می دهد با استفاده از فیدهای RSS اخبار مربوط به پروژه (انتشار نسخهٔ جدید، ویژگی های جدید، اخطارهای امنیتی و …) را منتشر کنید. بعضی از این فیدها مثل انتشار نسخهٔ جدید به طور خودکار توسط سیستم منتشر می شوند.
اسکرین شات : نیازی به توضیح اضافی نیست!
سیستم Tracker : این سیستم یک مدیریت محتوای پیشرفته است که به منظور مدیریت باگ ها و روند کنترل توسعهٔ نرم افزار (Release management) مورد استفاده قرار می گیرد.
Mailing Lists : سیستم لیست ایمیل که می تواند برای مقاصد مختلفی از جمله ارتباط کاربران با به توسعه دهنده ها، ارتباط کاربران با کاربران دیگر، انتشار اخبار نسخه های جدید و یا رفع اشکال مورد استفاده قرار گیرد.
فروم ها : سیستم مدیریت محتوای ساده ای که امکان پیاده سازی یک جامعهٔ مجازی برپایهٔ فروم را برای شما فراهم می آورد.
Bazaar : سیستم مدیریت کد (شبیه گیت)
CVS : سیستم مدیریت کد
Mercurial : سیستم مدیریت کد
Subversion : سیستم مدیریت کد
وقتی پروژهٔ شما آماده شد می توانید سورس و یا باینری های آن را منتشر کنید. بعد از انتشار، اطلاع رسانی توسط سیستم داخلی سورس فورج انجام می شود. سیستم به طور خودکار پروژهٔ شما را به توسعه دهندگان دیگر که احتمالاً روی پروژهٔ مشابهی فعالیت می کنند؛ توصیه خواهد کرد. می توانید آمار مربوط به میزان بازدید و تعداد و محل دانلودها را هم مشاهده کنید.
{ادامه دارد…}
امروزه مفهوم توسعهٔ متن باز نرم افزار بیش از پیش گسترش یافته است. به طوری که تعداد توسعه دهنده های متن باز در سراسر دنیا افزایش چشمگیری داشته و نرم افزارهای متن باز سهم قابل توجهی از سیستم های محاسباتی عصر نوین را به خود اختصاص داده اند. سرورهای بسیاری از سیستم عامل های متن باز استفاده می کنند و پروژه های علمی و تجاری بسیاری برپایهٔ سکوهای نرم افزاری متن باز مدیریت می شوند.
در این میان، متأسفانه در کشور ما مفهوم و فلسفهٔ توسعهٔ متن باز در میان کاربران به خوبی جا نیفتاده است. شاید بتوان مهم ترین دلیل این امر را، دیدگاه توسعه دهندگان و مصرف کنندگان محصولات نرم افزاری در کشور عنوان کرد. به عبارت دقیق تر ترکیب دو دیدگاه «رایگان است، پس به درد نمی خورد» از سوی کاربران و «کد من با ارزش است، پس آن را قایم می کنم!» از سوی توسعه دهنده ها به نوعی باعث این شده است که نرم افزارهای آزاد و همچنین نرم افزارهای متن باز جایگاه مناسبی در کشور نداشته باشند.
اما پیش از این که تقصیر این نارسایی را گردن مصرف کنندگان و فرهنگ بازار نرم افزار بیندازیم، باید نگاهی به جوامع مجازی متن باز داخلی بیندازیم. توسعه دهنده های متن باز در کشور ما معمولاً به صورت جزیره ای و پراکنده و در پروژه های تکراری و همسان کار می کنند. معمولاً توسعه دهنده های متن باز در کشور ما جوامع متمرکز تشکیل نمی دهند و متأسفانه وقت و انرژی افراد به شکل گسترده ای هدر می رود. البته بیان چنین دیدگاه پررنگ و قاطعانه شاید درست به نظر نرسد. افراد بسیاری هستند که خیلی متمرکز و جامع روی پروژه های متن باز (چه آزاد و چه غیر آزاد) کار می کنند و تولیدات بسیار مفیدی دارند. لکن فرم کاری غالب دوستان توسعه دهنده به همین شکل نیست.
چه باید کرد؟
لزوم اجتماع و تمرکز توسعه دهندگان متن باز به وضوح احساس می شود. مشخصاً جوامع مجازی می توانند نقش بسیار مؤثری در این مورد داشته باشند. در یک سری از نوشته ها سعی خواهم کرد با معرفی جوامع بین المللی توسعه دهندگان متن باز، شما را برای عضویت در این جوامع ترغیب کنم.
شروع به کار :
۱. شما یک توسعه دهندهٔ باتجربه هستید. ایدهٔ بسیار خوبی در یک مورد خاص دارید. ایدهٔ شما می تواند مشکل خاصی را حل کند. با اتکا به تجربهٔ خود، شما مطمئن هستید که یک ایدهٔ تکراری و یا احمقانه ندارید.
۲. اولین کاری که شما انجام می دهید تحقیق در مورد پیشینهٔ کاری انجام شده در آن مورد خاص است. دو حالت پیش می آید. یا کسی قبلا در مورد آن کار مشابهی انجام داده است و یا این که ایده موردنظر اولین بار به فکر شما رسیده است. در حالت اول شما پروژه های متن باز مربوطه را پیدا می کنید و درصورتی که وضعیت فعال داشته باشد در توسعهٔ آن ها مشارکت می کنید. در حالت دوم یک پروژهٔ جدید کلید می زنید و …
۳. تا این جا همه چیز به خوبی پیش رفته است. شما خوشحال هستید و کار خود را شروع کرده اید. اما در صورتی که شما مدیریت یک پروژهٔ متن باز را به عهده داشته باشید قطعاً با مشکلات خاصی مواجه خواهید بود. اولین مشکل این است که چطور دیگران را از کار خود آگاه کنید؟ شما مایل هستید همه پروژهٔ شما را ببینند و از آن استفاده کنند. مشکل بعدی مشارکت در پروژه هست. شما می خواهید دیگران هم در پروژهٔ خود درگیر کنید. مسلماً پدربزرگ شما همیشه ضرب المثل معروف «یک دست صدا ندارد» را به شما آموخته است.
بهترین کاری که می توانید انجام دهید ثبت پروژه تان در یکی از سایت های میزبانی متن باز است. به این ترتیب جامعهٔ فوق العاده بزرگی از توسعه دهنده ها و کاربران حرفه ای متن پروژهٔ شما را می بینند. شما می توانید از آن ها بخواهید که در پروژهٔ شما مشارکت داشته باشند. این سرویس دهنده ها امکانات باورنکردنی در اختیار شما قرار می دهند. هدف اصلی این نوشته معرفی سرویس دهنده های میزبانی پروژه های متن باز و شبکه های اجتماعی توسعه دهنده های متن باز است.
سورس فورج دوست شماست :
قطعاً در اولین سری معرفی پایگاه ها باید نگاهی به سایت sourceforge.net بیندازیم. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که دنبال یک نرم افزار گشته اید و لینک های دانلودی که در سایت های مختلف پیدا کرده اید شما را به سایت سورس فورج راهنمایی کرده اند. سورس فورج یک سرویس میزبانی پروژه های متن باز است. این سرویس توسط گروه Geeknet مدیریت می شود. طبق آمار ارائه شده در فوریهٔ سال ۲۰۰۹ سورس فورج بیش از دومیلیون توسعه دهنده و ۲۳۰ هزار پروژهٔ متن باز را میزبانی می کرده است.
امکاناتی که این سرویس در اختیار شما قرار می دهد قطعاً فراتر از تصور است! از طرف دیگر تمام سرویس های سورس فورج کاملاً رایگان هستند. طوری که شما ممکن است فکر کنید کاسه ای زیر نیم کاسه است.
برای استفاده از sf در ابتدا باید در سایت عضو شوید. روال عضویت کاملاً معمولی است و از طریق ایمیل انجام می شود. بعد از عضو شدن ممکن است بخواهید اولین پروژهٔ خودتان را ثبت کنید. صفحهٔ اصلی برای ثبت اولین پروژه شما را به این آدرس راهنمایی می کند :
در صفحهٔ ثبت پروژه از شما نام و آدرس پروژه پرسیده می شود. در قسمت پایینی می توایند تعدادی از امکانات اولیهٔ پروژهٔ خود را مدیریت کنید. امکانات ارائه شده توسط sf را با جزئیات بیشتری در ادامه بررسی خواهیم کرد.
پس از پذیرفتن آیین نامه، پروژهٔ شما ایجاد می شود. حالا باید اطلاعات بیشتری در مورد پروژه وارد کنید: اجازه نامه، زمینهٔ فعالیت، طبقه بندی، گروه مخاطبین و غیره…
پس از ثبت پروژه شما می توانید از امکاناتی که سورس فورج در اختیار شما قرار می دهد استفاده کنید. بررسی تک تک این امکانات با جزئیات کامل لطف زیادی ندارد. تنها به نام بردن اکتفا می کنم. گزینه هایی که با علامت زده شده اند اجباری هستند. یعنی شما نمی توانید آن ها را در پروژه غیر فعال کنید. بقیهٔ امکانات اختیاری هستند
سیستم پشتیبان گیری : مکانیزمی برای مدیریت پشتیبان گیری کد و باینری های برنامه
کد PHP:
http://www.p.sf.net/sourceforge/backup
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Project%20Database/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Mailing%20Lists/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/CVS/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
کد PHP:
http://sourceforge.net/p/forge/documentation/Docs%20Home/
{ادامه دارد…}